60 lat ZDK-MOK-OCK

W 2022 roku obchodzimy jubileusz 60-lecia instytucji kultury, która na przestrzeni 60 lat (1962-2022) funkcjonuje w Oświęcimiu w budynku przy ul. Śniadeckiego 24 kolejno pod różnymi nazwami:

• Zakładowy Dom Kultury
  Zakładów Chemicznych Oświęcim
  1962-1996
  

• Miejski Ośrodek Kultury
  1996
  

• Oświęcimskie Centrum Kultury
  1996-2022
  
  

Po przekazaniu przez Zakłady Chemiczne Oświęcim budynku Zakładowego Domu Kultury miastu Oświęcim, od 1 lipca 1996 roku stał się on siedzibą Miejskiego Ośrodka Kultury, działającego w innej lokalizacji od 1991 roku.

16 grudnia 1996 roku Miejski Ośrodek Kultury zmienił nazwę na Oświęcimskie Centrum Kultury.

Najlepsze tradycje, osiągnięcia i sukcesy Zakładowego Domu Kultury oraz Miejskiego Ośrodka Kultury stały się podstawą działalności Oświęcimskiego Centrum Kultury.




  Fragment Polskiej Kroniki Filmowej
  z katalogu Wytwórni Filmów Dokumentalnych i Fabularnych
  Polska Kronika Filmowa 9B/1962 ©WFDiF




10 marca 1962 roku, przecięciem wstęgi z udziałem wielu znakomitych gości, między innymi ówczesnego premiera Józefa Cyrankiewicza, oficjalnie zainaugurowano działalność Zakładowego Domu Kultury Zakładów Chemicznych Oświęcim. Zakładowy Dom Kultury przejął funkcję, prowadzącego od kilku lat działalność kulturalną, w budynku tzw. "tysięcznej", Klubu Fabrycznego ZCHO.




Budynek obecnego Oświęcimskiego Centrum Kultury do dziś wyróżnia się spośród obiektów zbudowanych w Polsce a służących celom kulturalnym. Jego bryła zwraca uwagę monumentalnością.

Budowę Domu Kultury rozpoczęto w 1958 roku według wyróżnionego projektu warszawskich architektów: Józefa Zbigniewa Polaka, Mirosława Jagiełły i Stanisława Brykalskiego. Projekt ulegał zmianie podczas realizacji, a wszelkie zmiany wprowadzali w życie, na podstawie wskazówek projektantów, oświęcimscy architekci: Tadeusz Gabor i Andrzej Rygiel, pełnomocnicy ds. budowy, sprawujący nadzór nad autorskim projektem.



Około 1959 roku, fot. Franciszek Mroncz

Budynek dysponuje salą widowiskową na 516 miejsc, sceną z zapleczem technicznym, garderobami i tzw. kieszenią sceny z rampą. Nic dziwnego, bo przecież miał być... teatrem. Teatr nie powstał, nie zainstalowano obrotowej sceny z zapadniami, jak było w planach, ale Oświęcim zyskał wielofunkcyjną salę widowiskową, w której odbywać się mogą spektakle teatralne, koncerty, projekcje filmowe i inne wydarzenia artystyczne. Oprócz sali widowiskowej, w budynku o powierzchni ponad 4600 m kwadratowych, znalazły się również mniejsze pomieszczenia, służące prowadzonej działalności.

Cechą wyjątkową budynku były i są niepowtarzalne malowidła ścienne. Część z nich można podziwiać do dnia dzisiejszego.

Wśród nich:

• sygnowana datą 1961 kompozycja malarska na suficie i ścianie na balkonie w sali widowiskowej Witolda Kaczanowskiego
• wykonana w 1962 roku, przez architekta i rzeźbiarza Franciszka Habdasa z innymi twórcami, mozaika na ścianie frontowej budynku, zaprojektowana przez Józefa Zbigniewa Polaka z zespołem
• kompozycja na suficie w sali kameralnej
  

Budynek wyróżniają również... głowy, które wiszą w holu od zawsze.

Witold Kaczanowski tuż po ukończeniu studiów wykonał, należącą do największych w Europie, liczącą ponad cztery tysiące stóp kwadratowych, kompozycję malarską w powstającym Zakładowym Domu Kultury Zakładów Chemicznych Oświęcim.

(zdjęcie z albumu "Witold-K at Sotheby's", Warszawa, Amsterdam 2007)

W 1959 roku został zaproszony przez architektów projektujących budynek do współpracy. Uznał, że obecność byłego obozu koncentracyjnego na obrzeżach miasta powinna zostać zaakcentowana w wyglądzie obiektu. Projekt artysty miał być swoistym hołdem złożonym ofiarom zarówno w strukturze architektonicznej, jak i oprawie wizualnej sali. Wizja Witolda Kaczanowskiego skłoniła architektów do całkowitej zmiany projektu sali oraz fasady budynku. Koncepcja sali Witolda Kaczanowskiego składała się z czterech podstawowych części: plafonu, dwóch zestawów oświetlenia oraz otaczających ścian. Poszczególne części sufitu były oświetlane od dołu wiszącymi lampami, stopniowo odsłaniając namalowane sylwetki ludzi widzianych od tyłu. Stopniowe zmiany oświetlenia tworzyły złudzenie, jakoby malowidło było w ciągłym ruchu.

(zdjęcie z albumu "Witold-K at Sotheby's", Warszawa, Amsterdam 2007)

Gdy górne światło stopniowo przygasało, malutkie postaci ponownie zanurzały się w mroku. Wówczas rozbłyskiwało mnóstwo (prawie 70) maleńkich punktowych światełek przekształcając cały sufit w rozgwieżdżone nocne niebo. Dwie zaokrąglone ściany obejmowały całość niczym skrzydła gołębicy.

(zdjęcie z albumu "Witold-K at Sotheby's", Warszawa, Amsterdam 2007)

W 1961 roku całe podwieszone oświetlenie zostało usunięte i pełna koncepcja dramaturgiczna projektu pozostała niezrealizowana.

Mimo ogromnego dorobku artysta uważa dzieło pozostawione w Oświęcimiu za jedno z najważniejszych w swoim artystycznym dorobku.